Türkiye’de ilk defa bir canlının genom dizisini çıkartacak laboratuvar ve verileri analiz edecek hesaplama altyapısı kuruldu
Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (TÜBİTAK BİLGEM ) öncülüğünde Türkiye’de ilk defa bir canlının genom dizisini çıkartacak laboratuvar ve verileri analiz edecek hesaplama altyapısı kuruldu. Aynı zamanda, Türkiye’nin genetik çeşitliliğine dair önemli bir veri tabanı da oluşturuldu.
TÜBİTAK’tan yapılan yazılı açıklamaya göre, Kalkınma Bakanlığı tarafından desteklenen İleri Genom ve Biyoenformatik Araştırmaları Merkezi (İGBAM) altyapı projesi başarıyla tamamlandı.
Üç yılda TÜBİTAK’taki araştırmacılar ve Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinin işbirliğiyle bin 100 ekzom (genlerin protein kodlayan daha önemli bölgeleri), 26 tüm genom dizilemesi gerçekleştirildi. Böylece genom dizileme ve verilerin analizi ilk defa tamamen ülke içinde gerçekleştirildi. Genom dizileme ve veri analizinde yurt dışına bağımlılıktan kurtularak genetik materyalin yurt dışına çıkarılması önlenmiş oldu. Aynı zamanda, Türkiye’nin genetik çeşitliliğine dair önemli bir veri tabanı oluşturuldu.
Bu altyapının kurulmasıyla Türkiye, özellikle nadir hastalıklar araştırmaları ve hastalığa yol açan yeni genlerin keşfi noktasında önemli bir avantaj sağladı. Akraba evlilikleri dolayısıyla yaygın olan genetik hastalıkların teşhisinde önceden tüm örnekler yurt dışına gönderilerek uzun sürelerde analiz edilmesi bekleniyordu, İGBAM altyapısı ile bu süreç büyük oranda hızlandı. Şu ana kadar 6 yeni gen hastalık ilişkisi, üniversitelerde yapılan çalışmalarda ortaya çıkarılarak önemli dergilerde yayınlandı. Ayrıca, çok sayıda hastaya genom dizilemesi sonrası tanı kondu.
Yeni nesil genom teknolojilerinde veri analizi çok önemli bir yer tutuyor. Biyoenformatik adı verilen bu alanda TÜBİTAK BİLGEM araştırmacıları analiz yazılımları geliştirerek dünya
araştırmacılarının hizmetine sunuyor.
DÜNYA 01.06.2016
